Er bestaan in verschillende landen verschillende visies met betrekking tot de optimale beeldschermhoogte. In de USA, Groot-Brittannië, België en Nederland (bijv. AI2) is het meest gebruikelijke advies in normen en richtlijnen om de bovenkant van het scherm op of een klein stukje onder ooghoogte te zetten. In Scandinavische landen en Duitsland is het gebruiker om het scherm lager te zetten. Ook de internationale normen gaan uit van een lagere beeldschermpositie (ISO 9241-5).
Ons advies in deze is om het midden van het scherm tussen de 17,5° en 35° onder ooghoogte te plaatsen, dit gebaseerd op de optimale balans tussen comfort, fysieke belasting en productiviteit (Sommerich,, 1998), waarbij het optimum ook afhangt van het al dan niet blind kunnen typen en de zithouding.
Om de optimale hoogte te vinden moeten we dus eerst bepalen wat de ooghoogte is en het scherm dan op of iets onder ooghoogte plaatsen. Bij P90 (langste 5% tot en met de kleinste 5% van de bevolking) ligt de ooghoogte vanaf het bureau gemeten tussen de 48,6 cm en 61,4 cm. (Dined2004). Om het scherm op ooghoogte te plaatsen is dus een verstelbereik nodig tussen 48,6 en 61,4 cm., gemeten vanaf het bureau tot de bovenkant van het beeldscherm. Om uit te komen op een kijkhoek tot het midden van het scherm van 17,5° en 35° is het vaak nodig om het scherm lager te kunnen plaatsen en is dus een groter bereik nodig. Een vuistregel is daarom een bereik van 35-59 cm.
Arbeidsomstandighedenbesluit
Volgens het Arbeidsomstandighedenbesluit, artikel 5.11, moeten werkgevers de werknemers in de gelengheid stellen om bij aanvang van arbeid en op gezette tijden of bij oogproblemen een oogonderzoek te ondergaan. Indien uit dit onderzoek komt dat een beeldschermbril noodzakelijk is, dan zal de werkgever de kosten hiervoor vergoeden.
Arbeidsomstandighedenregeling
Artikel 5.1 van de Arbeidsomstandighedenregeling geeft aan dat het beeldscherm vrij te plaatsen en gemakkelijk verstelbaar en kantelbaar moet zijn, dit kan bijvoorbeeld bereikt worden door het beeldscherm aan een flatscreenarm te bevestigen. Het beeldscherm mag niet een geheel vormen met het toetsenbord (zoals bij laptops het geval is), dit kan opgelost worden door een los beeldscherm en toetsenbord + muis eventueel in combinatie met een dockingstation te gebruiken of door gebruik van een laptophouder in combinatie met een toetsenbord + muis.
In artikel 5.2 staan richtlijnen met betrekking tot de inrichting van de beeldschermwerkplek. Zo moeten reflecties op het beeldscherm vermeden worden, dient passende zonwering gebruikt te worden en mag de apparatuur geen verstoring veroorzaken door geluidsoverlast of warmteontwikkeling.
Beeldscherm kiezen
De specificaties van beeldschermen zijn de afgelopen jaren sterk verbeterd, waardoor de verschillen wat dat betreft klein geworden zijn. Anders gezegd, de beeldkwaliteit is op de meeste schermen goed te noemen. De onderscheidende kenmerken:
• Contrast waarde (voor normaal gebruik is een standaard contrast 450 : 1 (aantal grijstinten) voldoende, voor scherpe weergave van kleuren is een hogere waarde aan te bevelen)
• Resolutie (dichtheid van het aantal beeldpunten, bij een hogere resolutie kan meer informatie weergegeven worden). Bij gebruik van een relatief klein (laptop) beeldscherm met een erg hoge resolutie worden de letters en icoontjes relatief klein weergegeven. Voordeel is dat je veel informatie kwijt kunt op een klein beeldscherm, maar de leesbaarheid wordt minder en je moet het beeldscherm erg dicht bij de ogen zetten om het goed te kunnen lezen, dit is duidelijk vermoeiender voor de ogen.
• Helderheid (bij normale lichtomstandigheden is 250 cd/m2 genoeg, wanneer extra helderheid nodig is, bijvoorbeeld wanneer buiten gewerkt wordt of in omgevingen met veel licht is 350 cd/m2 of meer aan te bevelen)
• Energieverbruik (20-35 W is een relatief laag verbruik, let ook op het energie star label)
Schermen met een glanzend oppervlak worden, vooral bij laptops, steeds vaker gebruikt. Het voordeel van dergelijke schermen is dat het contrast beter is en de kleuren helderder. Dit is van belang wanneer (thuis) films bekeken worden, maar ergonomisch gezien is het af te raden in verband met de reflecties op het beeldscherm.
| Vergelijkingscriteria |
Omschrijving |
| Hoogtebereik |
Een flatscreenarm moet het mogelijk maken om het scherm op de juiste hoogte in te stellen. De ideale beeldschermhoogte hangt sterk af van een aantal zaken: soort taak (niet-blind typen, blind typen, muizen) en van de zithouding. Wanneer de gebruiker achterover leunt, moet het scherm duidelijk hoger geplaatst worden. Wanneer de gebruiker voorover leunt (bijv. bij niet blind typen) moet het scherm veel lager geplaatst worden. De bovenkant van het beeldscherm moet daarom van ongeveer 30 cm (scherm op het bureau) tot op ooghoogte (is bij lange personen 58 cm) ingesteld kunnen worden. |
| Dieptebereik |
De flatscreenarm dient een goede diepteinstelling te hebben. Wij bevelen een kijkafstand van 50 - 70 cm aan, bij voorkeur een relatief grote kijkafstand van zo'n 70 cm waarbij de tekengrootte ook groot is, maar wanneer de tekens relatief klein zijn is een kortere kijkafstand aan te bevelen. De diepte van de meeste bureaus bedraagt tussen de 80 cm en 100 (bij veelgebruikte hoekopstellingen van 120x120x80x80 is de diepte eveneens 100 cm). Dit betekent dat de arm een afstand van 10 tot 50 á 60 cm moet kunnen overbruggen. |
| Achterover kanteling |
Om de juiste inkijkhoek te realiseren is het van groot belang dat het scherm voldoende achterover kan worden gekanteld. Hoe lager het scherm geplaatst wordt, des te meer moet het scherm achterover gekanteld worden. De inkijkhoek (de inhoekhoek is de bovenste hoek tussen de kijklijn, lijn vanuit het oog naar het scherm, en het beeldscherm), moet iets meer dan 90 graden bedragen. |
| Landscape (L) Draaing (D) |
Het zijwaarts draaien van het scherm is ontwikkeld om iemand anders (een collega of bijvoorbeeld een klant) de mogelijkheid te bieden om op het beeldscherm mee te kijken (minimaal 60° draaiing moet hiervoor mogelijk zijn).
De Landscape functie geeft de mogelijkheid om het scherm 90° te draaien waardoor de gebruiker een heel A4-tje op zijn scherm kan bekijken, m.n. bij gebruik van Word is dit een prettige optie.
|
| Instelgemak |
Het is belangrijk dat het scherm snel en gemakkelijk in een andere positie gebracht kan worden. De ideale beeldschermpositie hangt namelijk o.a. af van de soort taken die worden uitgevoerd en van de gekozen zithouding. Aangezien taken en zithouding geregeld veranderen moet ook het beeldscherm snel en gemakkelijk in hoogte, diepte en hoek kunnen worden aangepast. Dit kan het beste middels een gasgeveerde flatscreenarm. |
| Kabelmanagement |
De kabels van het beeldscherm dienen goed geleid te worden, zonder belemmeringen voor het bewegen van de flatscreenarm. |
| Draagkracht |
De meeste beeldschermen wegen 3,5 kg tot maximaal 8 kg. |
• Dataset 'Nederlandse volwassenen', Populatie 'DINED 2004 (20-30 jaar)'
http://dined.io.tudelft.nl/nl,dined2004
• AI-2 Werken met beeldschermen, Arbo Informatieblad van het Ministerie van SZW, Sdu Uitgevers, Den Haag, ISBN: 90 12 10641 9
• Arbeidsomstandighedenbesluit.
• Arbeidsomstandighedenregeling.
• ISO 9241-5:1998 Ergonomic requirements for office work with visual display terminals (VDTs) -- Part 5: Workstation layout and postural requirements
http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=16877
• Sommerich, C.M., Joines, M.B., and Psihogios, J.P., Effects of VDT Viewing on User Biomechanics, Comfort, and Preference. Proceedings of the Human Factors Society 42nd Annual Meeting, 1998, 861-865
• C. Owens, D.A. and Wolf-Kelly, K. (1987). Near Work, Visual Fatigue, and Variations of Oculomotor Tonus. Investigative Ophthalmology and Visual Science. 28, 743-749
• Ripple, P., Variation of Accommodation in Vertical Directions of Gaze. American Journal of Ophthalmology, 35, 1952, 1630-1634
• Krimsky, E., The Management of Binocular Imbalance. Philadelphia: Lea and Febiger, 1948
• Tyrrell, R. and Leibowitz, H., The Relation of Vergence Effort to Reports of Visual Fatigue Following Prolonged Near Work. Human Factors, 32, 3, 1990, 341-357
• Tsubota, K., Nakamori, K., Dry Eyes and Video Display Terminal. New England Journal of Medicine, 328, 8, 1993, 584
• Kumar, R., Study of stress injury when using pointing devices, Industrial Ergonomics, Department of Human Work Sciences, Luleå Technical University, 2002
• Mackinnon, S.E., Novak, C.B., Clinical commentary: Pathogenesis of Cumulative Trauma Disorder. Journal of Hand Surgery. 19A, 5, 1994, 873-883
• Marcus M, Gerr F, Monteilh C, Ortiz DJ, Gentry E, Cohen S, Edwards A, Ensor C, Kleinbaum D. A Prospective study of computer users:II. Postural risk factors for musculoskeletal symptoms and disorders. Am J Ind Med 2002, 41, pag. 236-249
• Turville, K.L., Psihogios, J.P., Ulmer, T.R. and Mirka, G.A., The effects of video display terminal height on the operator: a comparison of the 15° and 40° recommendations. Applied Ergonomics, 1998, 29, 4, pag. 239-246
